Şema terapisi, bireyin çocukluktan itibaren geliştirdiği ve yaşamı boyunca sürdürebileceği olumsuz düşünce, duygu ve davranış kalıplarını (şemaları) fark etmesine ve değiştirmesine yardımcı olan bir psikoterapi türüdür. Bu şemalar genellikle kişinin kendisi, başkaları ve dünya hakkındaki temel inançlarını oluşturur ve çoğu zaman otomatik olarak devreye girer.
1990’larda psikolog Jeffrey Young tarafından geliştirilen şema terapisi, bilişsel davranışçı terapi (BDT), psikodinamik terapi ve deneyimsel tekniklerin bir kombinasyonunu içerir. Amaç; bireyin şemalarını fark etmesi, bu şemaların ne zaman aktifleştiğini anlaması ve daha sağlıklı başa çıkma yöntemleri geliştirmesidir.
Terapinin başlangıcında danışanla birlikte aktif olan şemalar belirlenir. Bu süreçte imgeleme çalışmaları, sorular ve ölçekler kullanılabilir. Daha sonra bu şemaların sorgulanması ve duygusal düzeyde dönüştürülmesi için terapist rehberliğinde çeşitli teknikler uygulanır.
Şema terapisinde danışan-terapist ilişkisine büyük önem verilir. Terapist, sıcak, anlayışlı ve destekleyici bir tavırla danışanın ihtiyaç duyduğu güvenli alanı oluşturur. Aynı zamanda zarar verici kalıpları sorgulayıcı bir şekilde ele alır. Bu süreç “sınırlı yeniden ebeveynlik” (limited reparenting) olarak adlandırılır.
Şema terapisi; borderline kişilik bozukluğu, depresyon, anksiyete bozuklukları, bağımlılıklar ve ilişkisel problemler gibi birçok alanda etkilidir. Özellikle uzun süredir tekrar eden sorunlar yaşayan bireyler için derinlemesine bir dönüşüm fırsatı sunar.
Sonuç olarak şema terapisi, bireyin yaşamındaki köklü kalıpları fark edip dönüştürmesine yardımcı olur. Bu dönüşüm; daha sağlıklı ilişkiler, artan öz-farkındalık ve duygusal iyilik halini beraberinde getirir.
