Anlatı terapisi, bireylerin kendileri ve hayatları hakkında oluşturdukları hikâyelere odaklanan psikolojik bir yaklaşımdır. Bu terapiye göre insanlar, deneyimlerine anlam katmak için hikâyeler yaratırlar. Ancak bazı hikâyeler, bireyin kendisini çaresiz, yetersiz ya da değersiz hissetmesine neden olabilir. Anlatı terapisi, bu tür sınırlayıcı anlatıları sorgulayıp dönüştürerek kişinin kendisiyle ilgili daha olumlu bir perspektif geliştirmesini hedefler.
Terapi sürecinde danışan, hayatındaki olayları ve deneyimleri detaylı bir şekilde anlatır. Terapist ise bu anlatılardaki tekrar eden temaları, inançları ve kimlik yapılarını fark etmesine yardımcı olur. Danışana "hikâyesini yeniden yazması", yani kendini daha güçlü, esnek ve umutlu bir şekilde yeniden tanımlaması için destek verilir.
Anlatı terapisinde temel fikir, bireyin problemleriyle özdeşleştirilmemesidir. Örneğin, "ben bağımlıyım" yerine "ben bağımlılıkla mücadele eden bir bireyim" gibi ifadeler kullanılır. Bu yaklaşım kişiyi problemin dışına çıkarır ve değişim için yeni kapılar aralar. Bu sürece "dışsallaştırma" denir.
Anlatı terapisi, depresyon, anksiyete, travma, bağımlılık, kimlik çatışmaları ve ilişki sorunları gibi birçok ruh sağlığı probleminde uygulanabilir. Bireysel terapilerin yanı sıra aile ve grup terapilerinde de etkili bir yöntemdir.
Bu terapi yaklaşımı, danışanın güçlü yönlerini ve dayanıklılığını merkeze alır. Olumsuz anlatıların arasında saklı kalmış güçlü anılar, değerler ve hedefler ortaya çıkarılır. Bu sayede birey, geçmişini farklı bir gözle görüp geleceğe dair umutlu bir yol çizebilir. Anlatı terapisi; işbirliğine dayalı, insanı güçlendiren ve dönüştürücü bir terapi şeklidir.
