Diyalektik Davranış Terapisi (DDT), 1980’lerin sonlarında psikolog Marsha Linehan tarafından geliştirilmiş, bilişsel davranışçı terapi ile doğu odaklı mindfulness tekniklerini birleştiren yapılandırılmış bir psikoterapi yöntemidir. Başlangıçta borderline kişilik bozukluğunu tedavi etmek için tasarlanmış olsa da, intihar düşünceleri, yeme bozuklukları, madde bağımlılığı ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi çeşitli durumlarda da etkilidir.
DDT, duygusal düzenlemeyi zorlayan bireylerin yoğun duygu dalgalanmaları, dürtü kontrol sorunları, kendine zarar verici davranışlar ve ilişkilerde yaşanan zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olmak amacıyla dört temel beceri seti sunar:
- Mindfulness: Yargılayıcı olmayan bir farkındalıkla, şu anki deneyime odaklanma; nefes ve beden duyumlarına dikkat etme egzersizleri içerir.
- Rahatlama Toleransı (Distress Tolerance): Kriz anlarında kısa süreli başa çıkma stratejileri; acıyı kabullenme, dikkat dağıtma ve güvenli hareket planları geliştirme tekniklerini kapsar.
- Duygu Düzenleme: Duygusal tepkilerin yoğunluğunu azaltmak için duyguları tanıma, tetikleyicileri anlama ve olumlu duygu biriktirme yöntemlerini içerir.
- Kişilerarası Etkililik: Sağlıklı sınırlar koyma, etkili iletişim kurma ve hem kendinin hem de başkalarının ihtiyaçlarını dengede tutma becerilerini öğretir.
DDT, genellikle bireysel terapiler ve grup beceri eğitimi olarak iki aşamada yürütülür. Bireysel seansta terapist, danışanın hedeflerini, zorluklarını ve haftalık vakalarını birlikte ele alırken; grup eğitimlerinde uygulamalı alıştırmalar ve rol yapma çalışmaları yapılır.
Terapi sürecinde, seanslar arasında telefon veya mesaj yoluyla kriz anında destek sağlanır, bu da öğretilen becerilerin gerçek hayatta kullanılmasını teşvik eder. Böylece danışan, ihtiyaç duyduğunda hemen yardım alabilir ve stratejileri pratiğe dökebilir.
Program, öncelikle güvenli bir ortam oluşturmak için kriz müdahale planları ve intihar risk değerlendirmesi ile başlar. Sonrasında beceri geliştirme aşamasına geçilir ve en son aşamada bu beceriler iş, aile ve sosyal hayat gibi farklı yaşam alanlarında uygulanır.
Araştırmalar, DDT'nin kendine zarar verme davranışlarını azaltmada, hastaneye yatış sürelerini kısaltmada ve terapiye devam oranlarını artırmada etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca, duygusal denge, özsaygı ve ilişki kalitesinde önemli iyileşmeler saptanmıştır.
DDT terapistleri, uzun süreli eğitim ve süpervizyon alarak Behavioral Tech gibi kurumlar tarafından sertifikalandırılır. Hastane, rehabilitasyon merkezi, özel klinik veya ruh sağlığı birimlerinde çalışarak geniş bir hasta grubuna hizmet sunarlar. Compassion odaklı yaklaşımı ve bilimsel temelli uygulamalarıyla DDT, duygu düzenleme güçlüğü çeken bireyler için en etkili tedavi yöntemlerinden biridir.
