Danișman psikolog (counseling psychologist), bireylerin yaşam döngüsü içinde karşılaştıkları gelişimsel zorlukları, kimlik arayışlarını ve krizleri ele almaya odaklanan ruh sağlığı profesyonelidir. Klinik psikolog ağır psikopatolojiye eğilirken, danışman psikolog daha çok evlilik uyumu, kariyer kararsızlığı, kültürel uyum, yas ve öz‑saygı konularında çalışır. Çalışma alanı “normatif” stres faktörlerinin patolojik hale dönüşmesini engellemektir: kariyer değişimi, ebeveynlik rolleri, göç, emekli...
Süreç, çok boyutlu değerlendirme ile başlar: özgeçmiş, kültürel köken, destek sistemleri, inançlar, sosyo‑ekonomik koşullar, kişilik envanterleri (NEO‑PI‑3, MBTI) ve duygusal ölçekler (DASS‑21). Danışanla iş birliği içinde somut hedefler belirlenir; örneğin “6 hafta içinde iş görüşmesi kaygımda %50 azalma” veya “partnerimle haftada bir açık iletişim saati oluşturmak”. Danışman psikolog, Örüntü Odaklı Danışmanlık Modeli (PCM) ya da Gelish'in 5A çerçevesi (Assess, Agree, Assist, Align, Advocate) gibi...
Danışman psikolog çok‑modelli çalışır: Bilişsel Davranışçı yaklaşımla düşünce hatalarını ele alır, Pozitif Psikoloji egzersizleriyle güçlü yönleri besler, Anlatı Terapi teknikleriyle kişinin hayat öyküsünü yeniden çerçeveler, ve Çözüm Odaklı Danışmanlıkla istisna anları büyütür. Kariyer müdahaleleri arasında Holland kodları, Güç‑Değer matrisi ve STAR röportaj simülasyonları bulunur. Evlilik/ilişki alanında Gottman yöntemi ve duygusal odaklı terapi prensipleri uyarlanır. Kültürlerarası bağlamlard...
Türkiye’de danışman psikolog unvanı için psikoloji lisansı ardından yüksek lisans (danışmanlık psikolojisi, rehberlik) ve 300+ saat süpervizyon şarttır. Türk Psikoloji Derneği etik ilkeleri, gönüllü onam, kültürel duyarlılık ve yeterlilik çerçevelerini tanımlar. Sürekli mesleki gelişim; çevrim içi terapi, travma‑bilgili yoga, ekolojik kaygı ve e‑spor psikolojisi gibi yükselen konuları kapsar. Ayrıca deprem ve pandemi gibi kitle travmaları sonrası toplumsal dayanıklılığı artırmaya yönelik grup müdah...
Bilimsel araştırmalar, 8–12 seanslık kısa danışmanlık programlarının akademik motivasyonu %20’ye kadar yükselttiğini, iş tatminsizliğini azalttığını ve aile içi problem çözme becerisini geliştirdiğini göstermektedir. Danışman psikologlar üniversite danışma merkezlerinde, özel kliniklerde, şirketlerin EFPP programlarında, göçmen‑destek STK’larında ve teleterapi platformlarında aktif rol alır. Gerektiğinde psikiyatr veya klinik psikoloğa yönlendirme yaparak bütüncül bakım sağlar.
Ne zaman başvurmalı? Sürekli erteleme, sınav kaygısı, ilişki çıkmazları, göç sonrası kültür şoku, boşanma kararı öncesi ikilem, toplumsal cinsiyet kimliği konusunda belirsizlik, kronik iş doyumsuzluğu. Erken danışmanlık, bu “gri alanları” patolojiye dönüşmeden yönetilebilir fırsatlara çevirir. Danışman psikolog, merak dolu sorular ve yapılandırılmış adımlarla danışanı kendi uzmanı hâline getirir; amaç hayat yolculuğunda bilinçli, esnek ve anlamlı seçimler yapabilen bireyler yetiştirmektir.
