Bilişsel Davranışçı Terapist (BDT terapisti), duygu, düşünce ve davranış arasındaki etkileşimi bilimsel ilkeler ışığında dönüştürmeye odaklanan ruh sağlığı uzmanıdır. Temel varsayım şudur: “Nasıl hissediyorsam öyle düşünürüm” değil, “Nasıl düşünürsem öyle hissederim ve davranırım.” Olumsuz otomatik düşünceler—“Ben yetersizim”, “Kimse bana güvenmez”—zihinde belirdiğinde, beden alarm moduna geçer, kişi kaçınır ve uzun vadede işlevsellik düşer. Terapist, danışanla birlikte bu görünmez inançları mikroskop altına alır ve işlevsel alternatifler geliştirir.
BDT, yüzlerce randomize kontrollü çalışma ile etkinliği kanıtlanmış en güçlü psikoterapi yaklaşımlarından biridir. Yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluk, majör depresyon, travma sonrası stres bozukluğu, OKB, tıbbi hastalıklara eşlik eden kronik ağrı ve insomnia gibi alanlarda birinci basamak tedavi olarak önerilir. Terapist; bilişsel yeniden yapılandırma, davranışsal aktivasyon, sistematik duyarsızlaştırma, maruz bırakma, beceri eğitimi (iletişim, problem çözme) ve gerileme önleme tekniklerini modüler şekilde uygular.
Süreç, ayrıntılı değerlendirme ve iş birliğine dayalı kavramsallaştırma ile başlar. Terapist ve danışan, tetikleyici olay‑düşünce‑duygu‑davranış döngüsünü ABC modeli ile haritalar. Danışan “kanıt‑lehte‑aleyhte” listesi çıkarır, bilişsel çarpıtmaları (felaketleştirme, kişiselleştirme, seçici soyutlama) bulur ve bunları ispat veya çürüten deneysel ödevlerle sınar. Maruziyet hiyerarşisi hazırlanır; örneğin sosyal fobi için ilk adım kasada selam vermek, son adım kalabalıkta konuşma yapmaktır.
Seans dışı ödev, BDT’nin kalbidir. Terapi odasında öğrenilen beceriler günlük yaşama taşınır: nefes egzersizi, gevşeme, düşünce günlüğü, planlı hoş etkinlik. Kayıt formları, ilerlemenin objektif takibini sağlar. Terapist, motivasyonel röportaj teknikleriyle direnci işler; başarısız adımlar, suçluluk yerine veri olarak ele alınır.
Türkiye’de BDT terapisti olmak için ruh sağlığı alanında lisans (psikoloji, psikolojik danışmanlık, tıp) ardından uluslararası akreditasyona sahip BDT eğitimi gerekir. Türk Psikologlar Derneği ve Kognitif Davranış Terapileri Derneği, süpervizyon ve etik ilkeler konusunda standart belirler. Eğitim; teorik dersler, rol canlandırma, video değerlendirmeleri ve minimum 50 gerçek vaka ile çalışmayı içerir.
BDT’nin çekiciliği, kısa süreli ve yapılandırılmış olmasıdır; ortalama 12‑16 seans, belirli hedefler ve ölçülebilir çıktılar. Ancak terapinin başarısı “insan faktörünü” göz ardı etmez: samimi bağ, empatik dinleme ve gerçekçi cesaretlendirme motivasyonun yakıtıdır. Sonuçta BDT, sadece semptom gidermeyi değil, düşünce alışkanlıklarını kalıcı olarak değiştirmeyi amaçlar. Bu değişim, bireyin gelecekte karşılaşacağı zorluklarda kendi kendine terapist olmasını sağlar.
