Ergoterapist (iş ve uğraşı terapisti), bireyin günlük yaşam aktivitelerini – yemek yeme, giyinme, okul ödevi, mesleki görev, hobi – bağımsız, güvenli ve anlamlı şekilde gerçekleştirmesini hedefleyen sağlık profesyonelidir. Kaza, inme, nörolojik hastalık, psikiyatrik bozukluk veya yaşlılık sonucu kısıtlanan “uğraşı”yı tekrar ulaşılır kılmak için kişiye özgü müdahale planı hazırlar. Ergoterapi, Türkiye’de Sağlık Bakanlığı onaylı dört yıllık lisans eğitimi sonrası yapılır ve Fizyoterapi ile Rehabilitasyon’dan farklı olarak işlevin bağlamına odaklanır.
Değerlendirme katmanlıdır: ilk görüşmede Occupational History formu ile bireyin rollerini (anne, öğrenci, mühendis), rutinlerini (sabah bakımı, ibadet), ilgi alanlarını ve çevre faktörlerini (ev düzeni, iş ergonomisi) kaydeder. Ardından FIM, AMPS gibi ölçekler kullanılarak performans puanlanır. Danışanla birlikte “3 ay içinde bağımsız banyo”, “6 hafta sonra 20 dakika yazı yazma”, “2 hafta içinde sağ el kavrama 5 kg’dan 10 kg’a” gibi hedefler belirlenir.
Müdahale araç kutusu: Aktivite Analizi ile görevi daha küçük parçalara bölme; Fiziksel geribildirim (kol ateli, dik duruş ortezi); Duyu bütünleme çalışmaları otizmli çocukta regülasyon; Bilişsel strateji (Pomodoro, görsel zamanlayıcı) dikkat eksikliği olan gençte ders planı; Adaptif ekipman (kalem kalınlaştırıcı, tek elle açılan kavanoz açacağı); Çevre modifikasyonu (rampa, kontrast renk etiket, ses filtresi). Seanslar ev‑, okul‑ veya işyerinde yapılabilir; çünkü performans yerinde gözlenir.
Ergoterapist ayrıca iş sağlığı danışmanıdır: tekstil atölyesinde tekrarlı hareket yaralanmalarını önlemek için istasyon tasarlar; çağrı merkezinde oturma‑kalkma egzersizi ve ekran molası yazılımı uygular. Geriatri alanında evde düşme risk taraması, baston yüksekliği ayarı, hafıza destek teknolojisi (akıllı ilaç kutusu) eğitimleri sunar. Psikiyatride ise şizofreni hastasıyla günlük planlama, finans yönetimi ve toplu taşıma provası yapar.
Etik ve kalite: Ergoterapi Derneği, WFOT standartları, kanıta dayalı uygulama ve kültürel hassasiyet zorunludur. Yılda en az 30 saat sürekli eğitim, peer‑review, vaka sunumu ve araştırma takibi gerekir. Öğrenciler ve yeni mezunlar için klinik mentorluk programı bulunur.
Ne zaman başvurmalı? İnme sonrası sağ kolu kullanamıyorsanız, romatoid artritte ev işlerini planlayamıyorsanız, dikkat eksikliği nedeniyle ödev bitiremeyen çocuğunuz varsa, depresyon sonucu günlük rutin dağılmışsa veya bel fıtığı sonrası ofise dönmek istiyorsanız. Ergoterapist, işlevselliği yeniden şekillendirerek “hayata katılım” köprüsünü kurar.
