İnternet bağımlılığı, bireyin günlük yaşamında iş, okul ve sosyal ilişkiler de dahil olmak üzere sorumluluklarını yerine getiremeyecek düzeye kadar aşırı ve kontrolsüz internet kullanımı sergilemesidir. Bu durum sosyal medya, çevrimiçi oyunlar, video izleme ve benzeri çevrimiçi etkinliklerin sürekli hale gelmesiyle karakterizedir. Bağımlı kişiler, internet erişimi engellendiğinde veya kısıtlandığında huzursuzluk, öfke ve kaygı hissedebilir.
Bağımlılığın belirtileri arasında yoğun çevrimiçi zaman geçirme, yetersiz uyku, yüz yüze sosyal etkileşimden kaçınma, akademik ya da profesyonel performansta düşüş ve gerçek hayattaki sorumlulukları erteleme yer alır. Fiziksel etkiler de göz ardı edilmemelidir: Boyun ve sırt ağrıları, göz kuruluğu, baş ağrıları ve kilo değişiklikleri gibi sorunlar sıkça görülür.
Psikolojik açıdan bakıldığında, internet bağımlılığı genellikle stres, yalnızlık veya depresyon gibi olumsuz duyguları bastırmak amacıyla kullanılan bir başa çıkma mekanizmasıdır. Kişiler, çevrimiçi ortamda çevrimiçi onay, beğeni ve sosyal kabul arayışı içine girerek özsaygılarını geçici olarak yükseltirler. Anlık geri bildirim ve sürekli uyarılma, bağımlılık döngüsünü güçlendirir.
Terapi seçenekleri arasında bilişsel davranışçı terapi (BDT), bireyin bağımlılık davranışını tetikleyen düşünce kalıplarını ve inançları sorgulamasına yardımcı olur. Mindfulness ve gevşeme egzersizleri, impuls kontrolünü artırırken anksiyete belirtilerini azaltır. Grup terapileri ve destek grupları, benzer sorunları yaşayan kişilerin deneyim paylaşarak birbirlerine moral desteği sunmalarını sağlar.
Pratik müdahaleler kapsamında dijital detoks programları önerilebilir. Bu programlar, belirli süreler için tamamen çevrimdışı kalmayı veya ekran süresini sınırlamayı içerir. Aile içi destek, sorumluluk paylaşımı ve çevrimdışı hobilerin teşvik edilmesi, dijital bağımlılıkla mücadelede etkili yöntemlerdir.
Okullar ve işyerleri, önleyici eğitim ve farkındalık seminerleri düzenleyerek internet bağımlılığı riskini azaltabilirler. Dijital sağlık okuryazarlığı programları, bireylerin sağlıklı çevrimiçi alışkanlıklar geliştirmelerine yardımcı olur ve erken dönemde risk faktörlerinin tanınmasını sağlar.
Uzun vadeli iyileşme için, hedef odaklı planlama ve düzenli izleme büyük önem taşır. Terapistler, bireyin ilerlemesini değerlendirmek için takip randevuları planlar ve gerekirse müdahale stratejilerini günceller. Hedeflerin küçük adımlarla belirlenmesi, başarı hissini koruyarak motivasyonu güçlendirir.
Sonuç olarak, internet bağımlılığı, sadece bireyin çevrimiçi davranışlarını sınırlamak yerine, duygusal ihtiyaçları anlamak ve alternatif tatmin yolları geliştirmek üzerine odaklanmalıdır. Birey, aile ve toplum işbirliği içinde, sağlıklı bir dijital yaşam ve dengeli bir sosyal çevre yaratabilir.
