Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), duygularda ani fırtınalar, kimlikte belirsizlik ve yoğun terk edilme korkusuyla seyreden bir örüntüdür. BKB’li birey “siyah‑beyaz” mercekle bakar: Partner sabah ruh eşi, akşam düşmandır. Bu keskin geçişler yalnızca ilişkiyi değil benlik algısını da sarsar; kişi içsel “boşluk” hissini aşırı harcama, madde kullanımı, kendine zarar veya ani öfke patlamalarıyla doldurmaya çalışabilir.
Beyin görüntüleme bulguları amigdala hiperaktivitesi ve orbitofrontal kortekste azalan inhibitör kontrolü gösterir; yani alarm sistemi yüksek sesle çalar, fren zayıftır. Genetik eğilim %30‑40 etkili olsa da çocuklukta süreğen ihmal, istismar veya kararsız bakım en güçlü çevresel tetikleyicilerdir. Erken güvensiz bağlanma, ileride “yakınlık = tehlike” şemasını doğurur.
Tanı, DSM‑5 kriterlerinden en az beşinin süreğen varlığına dayanır: kimlik karmaşası, duygu dalgalanması, öfke kontrol güçlüğü, kendine zarar düşünce/davranışları, paranoyak dissosiyatif ataklar. Bipolar bozuklukla karışmaması için epizotik yapı dikkatle sorgulanır; hipomani sırasında uyku azalmasına karşın BKB’de huzursuz uykusuz geceler tipiktir.
Tedavi cephesinde kanıta dayalı üç model öne çıkar. Diyalektik Davranış Terapisi (DDT), beceri eğitim grupları ve haftalık bireysel seansla duygu düzenlemeyi öğretir; intihar girişimlerini %70 azaltır. Şema terapi, “terk edilme” ve “kusurluluk” çekirdek inançlarını yeniden yazar. Mentalizasyon Temelli Terapi, “zihin okuma hatalarını” onararak ilişkilerde esnekliği artırır.
Farmakolojik destek semptom odaklıdır: SSRI’lar depresif boşluğu hafifletir, düşük doz atipik antipsikotikler öfke ve dissosiasyonu yatıştırır. Ancak ilaç tek başına yeterli değildir; dışsal yapı (rutin, net sınırlar) ve içsel beceri (radikal kabullenme, dürtü tolere etme) birlikte çalışmalıdır.
Kriz yönetimi: Güvenli kişi listesi, acil servise başvuru eşiği, kendine zarar dürtüsünde buz torbası, lastik bileklik gibi “bedene zarar vermeden hissi boşaltma” teknikleri. Yakın çevreye “splitting” ve idealizasyon/devalüasyon döngüsü hakkında eğitim, ilişkileri kurtarır.
Toplumsal olarak “manipülatif”, “dikkat çekiyor” önyargıları BKB’li bireyin destek aramasını zorlaştırır. Oysa araştırmalar, tedavi uyumlu vakaların 10 yıl içinde %88’inin tanı kriterlerini karşılamadığını gösteriyor. Bu iyileşme hikâyeleri, umut ve yatırımın karşılığını kanıtlıyor.
