Dialectische gedragstherapie (DGT) is een gespecialiseerde psychotherapie die is ontwikkeld door psycholoog Marsha Linehan in de late jaren tachtig. DGT integreert cognitieve gedragstherapie met oosterse mindfulness-praktijken en de dialoog tussen tegengestelde krachten (acceptatie en verandering) om mensen met complexe emotionele problemen te helpen. De therapie is oorspronkelijk ontworpen voor de behandeling van borderline persoonlijkheidsstoornis, maar wordt inmiddels ook toegepast bij suïcidale gedachten, eetstoornissen, middelenmisbruik en posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Het uitgangspunt van DGT is dat mensen met ernstige emotionele dysregulatie moeite hebben om intense gevoelens te beheersen, wat kan leiden tot zelfbeschadigend gedrag, extreme stemmingswisselingen en interpersoonlijke conflicten. DGT streeft ernaar deze patronen te doorbreken door cliënten vaardigheden aan te leren op vier kerngebieden:
- Mindfulness: Bewust aanwezig zijn in het moment zonder oordeel. Door oefeningen als ademobservatie en bodyscans leren cliënten waarnemen wat er speelt in hun gedachten en emoties.
- Weerstandstolerantie: Technieken om acute stress of crisis te doorstaan zonder terug te vallen in destructief gedrag, bijvoorbeeld door afleidings-, zelfbeheersings- en acceptatietechnieken.
- Emotieregulatie: Strategieën om de intensiteit van emoties te verminderen, zoals het identificeren en uitdagen van verstoorde gedachten en het opbouwen van positieve emoties via activiteitenplanning.
- Interpersoonlijke effectiviteit: Vaardigheden voor assertieve communicatie, het stellen en bewaken van grenzen en het onderhouden van gezonde relaties.
DGT bestaat doorgaans uit een combinatie van individuele behandelsessies en vaardigheidstraining in groepsverband. Tijdens de individuele sessies bespreekt de therapeut samen met de cliënt persoonlijke doelstellingen en incidenten uit de voorbije week, waarbij functionele en disfunctionele gedragingen worden geanalyseerd. In de groepstraining worden de vaardigheden op een gestructureerde manier geoefend, ondersteund door huiswerkopdrachten.
Een uniek element van DGT is de telefonische coaching tussen sessies, waarbij cliënten onmiddellijk ondersteuning kunnen vragen op momenten van crisis. Hierdoor worden geleerde vaardigheden in de dagelijkse praktijk versterkt en zelfstandig gebruik bevorderd.
De therapie volgt een stapsgewijs protocol: eerst wordt een veiligheidsplan opgesteld om suïcidale neigingen of crises te voorkomen. Daarna ligt de nadruk op vaardighedenverwerving en vervolgens op de toepassing van deze vaardigheden in bredere levenscontexten, zoals op het werk of binnen familieverband.
Onderzoek heeft aangetoond dat DGT leidt tot een afname van zelfbeschadigend gedrag, hospitalisatieduur en therapie-uitval, terwijl de emotionele stabiliteit, zelfwaardering en relationele tevredenheid toenemen. Meta-analyses bevestigen de effectiviteit van DGT bij diverse doelgroepen en problematieken.
DGT-therapeuten volgen uitgebreide training en supervisie en worden vaak gecertificeerd door internationale netwerken zoals Behavioral Tech. Zij werken in GGZ-instellingen, algemene ziekenhuizen en gespecialiseerde klinieken. De combinatie van evidence-based methoden en compassiegerichte benadering maakt DGT tot een toonaangevende therapie voor emotie- en gedragsproblemen.
