Een drugs‑ en alcoholcounselor, in Nederland vaak ‘verslavingscounselor’ genoemd, is een gespecialiseerde hulpverlener die mensen begeleidt bij het stoppen of verminderen van middelengebruik. Hij verbindt klinische kennis over verslaving met motiverende coaching, zodat cliënten stap voor stap hun autonomie herwinnen. De counselor onderzoekt niet alleen de chemische afhankelijkheid, maar ook onderliggende factoren als trauma, stressregulatie, hechting en sociale context. Door deze bred...
Het traject begint met een uitgebreide intake waarin gebruikspatroon, lichamelijke gezondheid, psychische comorbiditeit en sociale steun in kaart worden gebracht. Vervolgens wordt samen een behandelplan opgesteld met haalbare mijlpalen: detoxificatie, cravingmanagement, herstel van slaapritme, opbouw van een zinvolle dagstructuur. Motivational Interviewing (MI) vormt vaak de rode draad; de counselor helpt ambivalentie te verhelderen en versterkt interne motivatie zonder moralisme.
Cognitieve‑gedragstherapie (CGT) wordt toegepast om gedachten als “zonder drank kan ik niet ontspannen” uit te dagen en te vervangen door realistische overtuigingen. Gedragsexperimenten en exposure‑oefeningen helpen triggers (kroeg, feest, loonstrook) te ontmantelen. Daarnaast leert de cliënt vaardigheidstrainingen: assertief ‘nee’ zeggen, stressreductie via ademtechnieken, gezonde beloningsalternatieven zoals sport of creatieve hobby’s. Relapsepreventie is integraal; samen wordt een “terugvalactiepl...
Gezins‑ en systeemperspectief is cruciaal. Partners en ouders worden uitgenodigd voor psycho‑educatie over verslaving als hersenziekte, communicatiepatronen en grenzen stellen. Korte multifamiliegroepen bevorderen onderling begrip en breiden het steunnetwerk uit. Voor werkenden wordt job‑coaching geboden om afwezigheid, stigma en herintrede te managen.
Om als verslavingscounselor te praktiseren volgt men doorgaans een hbo Social Work of Psychologie, aangevuld met een post‑hbo Verslavingskunde (450 theorieuren, 200 uur supervisie, verplichte persoonlijke ervaring met zelfhulpgroepen). Registratie bij het Register Vakbekwaamheid Verslavingszorg vereist jaarlijks 30 nascholingspunten over thema’s als harm reduction, gamen‑verslaving, chem‑sex en digitale zelfhulp.
Onderzoek toont dat integratie van farmacotherapie (bijv. naltrexon), psychosociale interventie en nazorg de kans op langdurige abstinentie aanzienlijk vergroot. De counselor werkt daarom nauw samen met verslavingsartsen, psychiaters en ervaringsdeskundigen. E‑healthmodules en terugvaldetectie‑apps versterken continuïteit van zorg, zelfs maanden na het laatste fysieke consult.
Waarschuwingssignalen dat counseling aangewezen is: toenemende tolerantie, ochtenddrinken, verbroken relaties, financiële chaos, werkverzuim, black‑outs of herhaalde pogingen om te stoppen zonder succes. Vroege interventie kan chronische hersenschade en sociale neergang voorkomen. Een verslavingscounselor biedt hoop, structuur en gereedschap – zodat herstel niet slechts een verlangen blijft, maar een haalbare realiteit.
