Psychiater

Een psychiater is een medisch specialist die zich richt op het diagnosticeren, behandelen en voorkomen van psychische aandoeningen. Anders dan psychologen of coaches beschikt de psychiater over een afgeronde geneeskundestudie, een specialisatie van ten minste vier jaar in de psychiatrie en het wettelijk recht om medicatie voor te schrijven. Daarmee slaat hij de brug tussen somatische geneeskunde en geestelijke gezondheidszorg: hij begrijpt hoe neurotransmitters, hormoons...

Het werkveld is breed: van gesloten High & Intensive Care, poliklinische ADHD‑evaluatie of forensische psychiatrie tot consultatie liaison op de IC. De dag kan beginnen met een morning hand‑off: nieuwe opnames, crises en lab­uitslagen (lithiumspiegel, clozapine‑CBC) worden besproken. Vervolgens bezoekt de psychiater een acuut verwarde patiënt, voert een mental status exam uit en beslist of er een BOPZ‑maatregel (Wvggz) nodig is. In de middag draait hij een DBS‑poli voor therapie­re...

Diagnostiek combineert klinisch interview met gestandaardiseerde instrumenten (SCID‑5, PANSS, CAPS‑5) en somatisch onderzoek (EKG, hormonenscreening). Bij een depressie onderzoekt hij comorbiditeit zoals hypothyreoïdie of vitamine‑D‑deficiëntie; bij psychose sluit hij drugs‑intoxicatie of auto‑immuun encefalitis uit. Beeldvorming (MRI), genetica (CYP‑450), slaap­polygrafie – alles kan deel uitmaken van de puzzel om “biopsychosociaal” recht te doen.

Behandeling is multimodaal. Medicatie‑arsenaal: SSRI’s, SNRI’s, TCA’s, MAO‑remmers, atypische antipsychotica, lithium, valproaat, benzodiazepinen. Psychiater gebruikt measurement‑based care: PHQ‑9, CGI‑S, serumspiegels. Niet‑farmaco­logisch biedt hij CGT, IPT, schematherapie, traumagerichte EMDR of – bij therapie­resistente depressie – ECT, ketamine‑infusen of rTMS. Persoonlijk herstel wordt gestimuleerd met herstel­ondersteunende zorg en inzet van ervaringsdeskunden.

Samenwerking is cruciaal: verpleegkundigen observeren 24/7 en signaleren bijwerkingen; psychologen leveren intensieve psychotherapie; maatschappelijk werkers regelen woon‑ en schuldzorg; huisartsen verzorgen somatische co‑morbiditeit. De psychiater functioneert als orkestdirigent en bewaakt medicatie‑titratie, veiligheids­plan en lange‑termijn prognosis.

Onderzoek & innovatie: Veel psychiaters combineren kliniek met wetenschap. Zij bestuderen ketamine bij suicidale crisis, psilocybine voor PTSS, digitale phenotyping via smartphone‑sensoren, of AI‑modellen om ECT‑respons te voorspellen. Publicaties in The Lancet Psychiatry en JAMA vertalen zich naar richtlijnupdates (NVvP).

Opleidingstraject NL: geneeskunde (6 jaar) → basisarts → sollicitatie AIOS psychiatrie (4,5 jaar) → stage klinisch, poliklinisch, kinder‑ & jeugdpsychiatrie, ouderen, verslaving, crisisdienst → KNMG‑psychiater. Permanente herregistratie vereist 200 uur individuele patiënten­zorg en 40 uur scholing per jaar + IFMS.

Wanneer een psychiater? • Suïcide­dachten + ernstige depressie. • Stemmings­stabilisator nodig bij bipolaire stoornis. • Psychotische ontregeling met gevaar. • Comorbide ADHD + middelen­misbruik. • Complexe medicatie bij zwangerschap, geriatrie of nierinsufficiëntie. Psychiater biedt farmacologie én psychotherapie, met oog voor hersenen én verhaal.