Traumatisch hersenletsel (Traumatic Brain Injury, TBI) ontstaat wanneer een externe kracht, zoals een val, verkeersongeval of geweldsincident, een fysieke schade aan de hersenen veroorzaakt. Deze verwonding kan variëren van een mild hersenkneuzing tot een ernstig open of gesloten hoofdtrauma, en kan blijvende gevolgen hebben voor de gezondheid en het dagelijks functioneren.
Er zijn verschillende gradaties van TBI, ingedeeld met behulp van de Glasgow Coma Scale (GCS). Een milde TBI (GCS 13–15) gaat vaak gepaard met kortdurend bewustzijnsverlies of verwardheid, terwijl een matige (GCS 9–12) tot ernstige TBI (GCS ≤ 8) langdurig bewustzijnsverlies, coma en zware neurologische uitval kan veroorzaken.
Op fysiologisch niveau ontstaat hersenletsel door directe verplaatsing van hersenweefsel, belasting van axonen en beschadiging van bloedvaten, wat leidt tot zwelling, bloeding en ontstekingsreacties. Deze cascade van biochemische processen kan optreden in de uren tot dagen na de initiële impact en versterken secundaire schade.
Lichamelijke symptomen omvatten hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, coördinatieverlies en visuele stoornissen. In ernstige gevallen kunnen convulsies, verlamming of veranderingen in vitale functies optreden. Het is essentieel dat elke verdenking op ernstig TBI in het ziekenhuis wordt beoordeeld met neurologisch onderzoek en beeldvorming zoals CT- of MRI-scan.
Cognitieve gevolgen kunnen geheugenstoornissen, concentratieproblemen, vertraagde informatieverwerking en executieve disfuncties omvatten. Patiënten hebben vaker moeite met plannen, multitasken en het oplossen van problemen. Deze beperkingen beïnvloeden de werk- en schoolprestaties aanzienlijk.
Op emotioneel en gedragsmatig vlak kunnen stemmingswisselingen, prikkelbaarheid, depressie en angst optreden. Sommigen ervaren impulsiviteit of sociaal terugtrekgedrag, wat relaties onder druk zet. Psychotherapeutische interventies en medicatie kunnen helpen deze klachten te beheersen.
In de acute fase is medische stabilisatie cruciaal: bewaking van de luchtweg, ademhaling en circulatie, gevolgd door chirurgische ingrepen om intracraniale druk te verlagen indien nodig. Na ontslag uit het ziekenhuis volgt neurorevalidatie in gespecialiseerde centra.
Neurorevalidatie is multidisciplinair van aard en omvat fysiotherapie, ergotherapie, logopedie en cognitieve revalidatie om bewegingsvrijheid, zelfstandigheid en communicatieve vaardigheden te herstellen. Daarnaast biedt een psycholoog ondersteuning bij emotionele verwerking en aanpassing aan de gevolgen van het letsel.
Langdurige nazorg richt zich op het monitoren van gedragsveranderingen, het voorkomen van complicaties zoals postcommotioneel syndroom en het bevorderen van sociale reintegratie. Educatie van mantelzorgers is van belang om ondersteuning thuis op de juiste manier te kunnen bieden.
Preventieve maatregelen, zoals het dragen van een helm, verkeersveiligheidscampagnes en valpreventie bij ouderen, kunnen het risico op zwaar hersenletsel verkleinen. Verder onderzoek en innovatie op het gebied van neuroprotectieve medicatie en geavanceerde revalidatietechnieken dragen bij aan betere uitkomsten voor patiënten met TBI.
